Voorkom oversmeren!

De gevolgen van te weinig smering kennen we allemaal: piepende onderdelen, overmatige warmteontwikkeling, vastlopende rol- en glijlagers en in het ergste geval het volledig vastlopen van een machine. De gevolgen van een tevéél aan smering zijn minder bekend. Misschien omdat deze niet hoorbaar zijn, maar uiteindelijk kan oversmering net zo goed leiden tot een volledige stilstand, de levensduur van componenten reduceren en het energieverbruik onnodig verhogen. Deze whitepaper geeft een overzicht van de oorzaken en gevolgen van oversmering en daarnaast verschillende tips en aanbevelingen om dit te voorkomen.

Oorzaken oversmering

Oversmering betekent dat er een teveel aan smeermiddel wordt aangebracht. Meestal gebeurt dit door een gebrek aan kennis maar ook het gebruik van een verkeerd smeermiddel of de verkeerde apparatuur kan de aanleiding zijn voor oversmering.

Gebrek aan kennis

Wanneer er onvoldoende kennis is van de werking van smeermiddelen, wordt al snel gedacht dat smeermiddelen het liefst in een overmaat moeten worden toegevoegd. Sommige onderhoudsmedewerkers gaan ervan uit dat een overschot vanzelf weer naar buiten treedt en dat er automatisch de optimale hoeveelheid achterblijft. Niets is minder waar. Een teveel aan smeermiddel kan onder te hoge druk opgesloten blijven in ruimtes tussen de bewegende delen. Hierdoor hebben deze delen meer moeite om door de smeerlaag heen te bewegen, wat leidt tot een zwaardere belasting van deze componenten en uiteindelijk de hele machine.

Verkeerd smeermiddel

Een smeermiddel moet passen bij de toepassing. Onder meer de samenstelling en de viscositeit moeten bestand zijn tegen de heersende temperaturen, drukken en snelheden. Wanneer een smeermiddel mindere eigenschappen heeft dan benodigd, zal het idee ontstaan dat er onvoldoende smering aanwezig is als gevolg van een te kleine hoeveelheid. Hierop wordt extra smeermiddel toegevoegd wat niet zal leiden tot verbetering maar wel tot oversmering met bijbehorende nadelen.
De gevolgen van oversmering – in principe allemaal negatief – zijn divers.

Onnodig hoog smeermiddelverbruik

Een voor de hand liggend nadeel is een verspilling van smeermiddel. Oversmeren betekent altijd een teveel aan smeermiddel en dus onnodig gebruik. Wanneer het ergens naar buiten treedt kan het met een doekje of papiertje worden verwijderd of zal het op de grond druipen. Bedrijven nemen de bijbehorende kosten voor lief met als achterliggende reden dat een stilstaande machine als gevolg van ondersmering vele malen meer geld kost.

Levensduur van componenten neemt af

Wanneer zich een teveel aan smeermiddel in bijvoorbeeld een lager bevindt, zal deze meer moeite hebben om zich door het vet heen te draaien. Dit leidt tot extra warmteontwikkeling en belasting van de machine en aandrijving. Deze hoge temperaturen en drukken kunnen de levensduur van een lager maar ook van eventueel hieraan gekoppelde toepassingen behoorlijk verkorten. Bovendien kunnen de afdichtingen kapot worden gedrukt en uiteraard neemt ook het energieverbruik toe.

Levensduur van het smeermiddel neemt af

Daarnaast treedt een sneeuwbaleffect op. Door de hogere temperaturen en drukken neemt ook de kwaliteit van het smeermiddel af. Hierdoor zal het smerend vermogen van het vet veel sneller dalen dan verwacht waardoor wrijving in het lager toeneemt en de temperatuur als gevolg hiervan nog verder oploopt. Ook hier leidt dit tot een versnelde degradatie van zowel de machinecomponent als het smeermiddel.

Hoe snel de kwaliteit van een smeermiddel afneemt bij oplopende temperaturen blijkt uit de volgende vuistregel:

Elke 10 °C temperatuurstijging boven 65 °C halveert de levensduur van het smeermiddel.

Dit betekent dat de levensduur van een smeermiddel dat bij 150 °C één maand meegaat, bij temperaturen van 168 °C nog maar een week meegaat, bij 186 °C enkele dagen.

De reden waarom de kwaliteit van een smeermiddel afneemt bij hogere temperaturen hangt samen met de opbouw van het smeermiddel. Kort gezegd bestaat een smeermiddel uit een verdikkingsmiddel, additieven en de olie zelf. Wanneer de temperaturen hoger zijn dan waar de olie tegen bestand is, zal de olie verkolen of verdampen en zich zo van het verdikkingsmiddel afscheiden. Het verdikkingsmiddel zal hierdoor stijf en stug worden of zelfs helemaal verdrogen. Afwezigheid van de basisolie en de aanwezigheid van stijf verdikkingsmiddel zal leiden tot onvoldoende smering met overmatige warmte- en geluidsontwikkeling en het vastlopen van elementen als gevolg.

Samenvatting

Oversmering leidt tot:

Maatregelen

Om oversmering te voorkomen zijn verschillende maatregelen te nemen. Interflon zette de volgende tips op een rijtje.

Volg een training

Een belangrijke basis is voldoende kennis over smeertechnisch onderhoud. Interflon organiseert door het hele jaar trainingen die ingaan op de samenstelling en werking van smeermiddelen maar zéker ook het juiste gebruik ervan. De kans dat onderhoudsmedewerkers daarna nog gedachteloos een willekeurige hoeveelheid smeermiddel naar binnen persen, is vrijwel nihil.

Bepaal de benodigde hoeveelheid smeervet

Oversmeren is te voorkomen door nauwkeurig te weten hoeveel vet een toepassing nodig heeft. Veelal is dit terug te vinden in de handleiding van de machinebouwer maar het is ook proefondervindelijk vast te stellen door gedurende langere tijd relevante data te bewaren, op te slaan en te analyseren.

Automatisch smeren

Wanneer onderhoudsmedewerkers zich bewust zijn van de noodzaak van voldoende – maar niet tevéél – smeermiddel, is een van de oplossingen om de juiste hoeveelheid vet toe te dienen met behulp van een automatische smeerunit. Bijvoorbeeld de Interflon Single Point Lubricatior, of de Interflon Oil Dispenser die de vooraf ingesteld hoeveelheid vet automatisch en op de juiste plaats toevoert.

Kalibreer de Grease Gun

De juiste hoeveelheid vet toedienen is alleen mogelijk wanneer bekend is hoeveel vet iedere Grease Gun per pomp afgeeft. Dit is te achterhalen door de hoeveelheid vet te meten die eruit komt; dit kan zowel op massa als volume gebeuren. Alleen met deze informatie is ook nauwkeurig de gewenste hoeveelheid smeermiddel af te geven.

Registreer smeerwerkzaamheden

Wie begint met het opzetten van smeertechnisch onderhoud, doet er verstandig aan een database op te bouwen waarin alle belangrijke informatie van smeerwerkzaamheden worden opgenomen. Begin daarbij met de meest kritische machine of de machine die het vaakst storingen vertoont. Welk smeermiddel wordt hoe vaak op een specifiek smeerpunt aangebracht? Wat zijn de bevindingen? Door een geschiedenis op te bouwen is middels trendanalyse door de tijd heen vast te stellen of het smeermiddel én de frequentie van smeren de juiste is gebleken. Middels trendanalyse is vervolgens ook vast te stellen of bepaalde wijzigingen ook daadwerkelijk verbeteringen zijn. Dit kan onder andere door middel van onderhoudsoftware zoals Interflon ILAC Pro.

Geluid en trillingen meten

Analyseapparatuur die zowel warmte als trillingen meet, is uitstekend geschikt om ter plaatse te detecteren of een toepassing voldoende is gesmeerd. Deze precisie-instrumenten geven direct aan wanneer smering het optimale niveau heeft bereikt en wanneer het tijd is om te stoppen met het afgeven van smeermiddel. De tools zijn ook te gebruiken om de huidige smeerniveaus te meten en te controleren.

Verantwoordelijke aanwijzen

Wijs een geschikte medewerker aan als ‘eigenaar’ van het smeertechnisch onderhoud. Deze is vervolgens verantwoordelijk voor de juiste planning, de juiste keuzes en de juiste opvolging door collega’s.

Vragen?

Neem bij vragen contact op met Interflon. Onze technisch adviseurs helpen u bij het selecteren van de juiste smeermiddelen en het bepalen van de benodigde hoeveelheid en frequentie. Daarnaast bieden zij ondersteuning bij het monitoren van het smeertechnisch onderhoud en het op de juiste wijze anticiperen op metingen en trendanalyse.

Uw voordeel? Een langere levensduur van smeermiddelen, een langere standtijd van machines, minder stilstand, minder productieverlies, en lagere onderhoudskosten.